Kerst in Roemenië, of “Crăciun”, is doordrenkt van volksgebruik en religieuze feesten. De vieringen beginnen op 24 december en lopen door tot 7 januari, waarbij zowel de katholieke als de orthodoxe tradities samenkomen. Families en dorpsgemeenschappen komen samen voor zang, dans en uitgebreide maaltijden met eeuwenoude symboliek.
Religieuze en folkloristische tradities
De aanloop tot Kerst start op 20 december, met Sint-Ignatiusdag, en bereikt een hoogtepunt op Ajunul Crăciunului (kerstavonavond) op 24 december. Die avond versieren gezinnen hun kerstbomen en stallen en bereiden de kinderen zich voor op het zingen van carols van huis naar huis, vaak vergezeld van een verlichte ster van gekleurd papier (Steaua) en een geitenmasker (Capra) om boze geesten te verdrijven.
Het zingen van traditionele liederen zoals “Trai Crai de la răsărit” en “O ce veste minunată” gaat gepaard met optochten van jongeren en drumbands (dubasi), waarna beloningen in de vorm van geld, noten en zoetigheden volgen. Deze kleurrijke processies dragen bij aan een uitbundige kerststemming door het hele land.
Kerstavonddiner
Veel Roemenen vasten tot de kerstavond, waarna een weelderig diner volgt. Het menu varieert, maar bevat vaak:
- Een rijk meergangenmenu met varkensvlees (bij plattelandsfamilies soms het eigen varken)
- Gestoomde of gegrilde worst (cârnați)
- Geroosterde groenten en zure soep (ciorbă)
- Huisgebakken brood in knoopvorm (colaci), symbool voor overvloed
Het offeren en delen van het varken is een eeuwenoud ritueel om de ziel van het dier te bedanken voor de toekomstig voedselvoorziening.
Zoete lekkernijen en cadeaus
| Lekkerij | Beschrijving |
|---|---|
| Cozonac | Zoet brood gevuld met walnoten, rozijnen en cacao, onmisbaar tijdens Crăciun |
| Colaci | Geknoopte broodkrans die vruchtbaarheid en voorspoed symboliseert |
| Turta dulce | Traditionele Roemeense peperkoek, vaak gekruid met honing en kaneel |
| Plăcintă cu mere | Appeltaart met dunne deeglagen en kaneel |
| Pască | Zoete kwarktaart met abrikozen- of rozijnenvulling, traditioneel bij Kerst |
Cadeaus worden doorgaans op kerstavond uitgewisseld, waarbij “Moș Crăciun” (de Kerstman) de gulle gever is. Kinderen plaatsen hun schoentjes voor de deur en hopen op lekkers, speelgoed of geld als beloning voor hun zangkunsten.
Unieke regionale gebruiken
- In Moldavië trekt de Capra, een gekostumeerde “geit”, langs huizen om komische scènes op te voeren en rijkelijk beloond te worden.
- In Transsylvanië zingen groepen de “Star Carol” en dragen ze versierde sterren door dorpen, gevolgd door ouderwetse drumbands.
- In sommige bergdorpen komt het offeren van het familievarken nog steeds voor, met een rituele ceremonie en gedeelde pruimenbrandewijn.
- De Roemeens-orthodoxe gemeenschap viert op 7 januari volgens de Juliaanse kalender een tweede Kerstfestijn, compleet met kerkelijke diensten en extra samenzijn.
Praktische tips voor een Roemeens kerstbezoek
- Boek accommodatie tijdig, vooral in landelijke guesthouses waar lokale families kerstgasten verwelkomen.
- Ga ’s avonds mee met carolinggroepen (colindători) om authentieke volksmuziek te ervaren.
- Proef huisgemaakte cozonaci en lokale brandewijn (tuica) op de kerstmarkten in steden als Boekarest en Sibiu.
- Plan vervoer ruim, want besneeuwde bergwegen kunnen onvoorspelbaar zijn tijdens de feestdagen.
- Bezoek op 7 januari een orthodoxe kerkdienst voor een tweede kerstviering met koorzang in Byzantijnse traditie.